ഋതുഭേദകല്‍പ്പന

“മലയാളത്തിലെ പൊതു സിനിമയുടെ നിലവാരത്തിന് അതുണ്ടായ കാലം മുതല്‍ ഇന്നോളം വലിയൊരു മാറ്റം ഉണ്ടായതായി എനിക്ക് തോന്നിയിട്ടില്ല.”
- ശ്യാമപ്രസാദ്, ജോഷ്വാ ന്യൂട്ടനുമായുള്ള അഭിമുഖത്തില്‍.

ശ്യാമപ്രസാദിന്റെ ‘ഋതു’വില്‍ അതീവ കാല്പനികവും വിജനവുമായ ഒരു തടാകത്തിന്റെ തീരത്തുള്ള ഒരു മരത്തെ അര്‍ത്ഥവിവക്ഷകളുള്ള ഒരു ദൃശ്യചിഹ്നമായി ഒന്നുരണ്ടിടത്ത് കാണിക്കുന്നുണ്ട്. തോണിക്കാരനായ വൃദ്ധന്റെ അഭിപ്രായത്തില്‍ എവിടുന്നോ ഒഴുകി വന്ന് അവിടെ വേരുറച്ച ഒരു മരമാണത്. അതിപ്പോഴും അതിന്റെ സ്വന്തം ഇടത്തിന്റെ സ്മരണകളെ ഉള്ളില്‍ വഹിക്കുന്നുണ്ട്. അതുകൊണ്ട് അത് കാലം തെറ്റി ഇല പൊഴിക്കുന്നു. മരത്തിന്റെ തൊലി പോലും വര്‍ഷങ്ങള്‍ക്കു ശേഷവും മറ്റേതോ കാലാവസ്ഥയ്ക്ക് യോജിച്ചവിധം പരിസരവൃക്ഷങ്ങളില്‍ നിന്നും പ്രകടമായ വ്യത്യാസം പേറുന്നു. സിനിമ പ്രേക്ഷകരോട് ഉന്നയിക്കുന്ന ചോദ്യം തന്നെ ‘ഋതുകള്‍ മാറുന്നു, നമ്മള്‍ മാറുമോ?’ എന്നായിരിക്കുമ്പോള്‍ മേല്‍പ്പറഞ്ഞ തെറ്റിയ കാലത്തില്‍ പഴയ ഓര്‍മ്മകള്‍ പേറി നില്‍ക്കുന്ന മരത്തിന്റെ രൂപകത്തിന് സിനിമയില്‍ കൈവരുന്ന പ്രാധാന്യം വ്യക്തമാവുന്നു. നായകനായ ശരത് വര്‍മ്മയാണ് ഒരര്‍ത്ഥത്തില്‍ ഈ മരം. അടുത്ത കൂട്ടുകാരായ സണ്ണി ഇമ്മട്ടിയോടും വര്‍ഷയോടും കേരളത്തിന്റെ ഭൂപ്രകൃതിയോടുമുള്ള തരളസ്മൃതികള്‍ ഉള്ളില്‍ വച്ച് അവരോടൊത്തുച്ചേരാന്‍ അമേരിക്കയിലെ നല്ലൊരുദ്യോഗം കളഞ്ഞ് അയാള്‍ പിന്മടങ്ങുന്നിടത്തുനിന്നാണ് ഋതു തുടങ്ങുന്നത്. പക്ഷേ അയാള്‍ക്ക് കാലം തെറ്റി. മൂന്നു വര്‍ഷങ്ങള്‍ക്ക് മുന്‍പ് അയാള്‍ വിട്ടു പോയരായിരുന്നില്ല, അയാള്‍ തിരിച്ചെത്തുമ്പോഴുണ്ടായിരുന്നത്. അയാള്‍ ഒരിക്കല്‍ ജീവന്‍ രക്ഷിച്ച സണ്ണി അയാളെ ഒറ്റു കൊടുക്കാന്‍ ശ്രമിച്ചു. സ്നേഹിച്ച വര്‍ഷ മറ്റുള്ളവരുമായി ബന്ധം പുലര്‍ത്തി അയാളെ വഞ്ചിച്ചു. ഒടുവില്‍ അയാളും മാറി. വീണ്ടുവിചാരം ആവശ്യമില്ലാത്ത മട്ടില്‍ അയാള്‍ അവരില്‍ നിന്നും അടര്‍ന്നുമാറി. സണ്ണിയുടെ വിദേശയാത്രാമോഹത്തെ ചതിയിലൂടെ തന്നെ തകര്‍ത്തു. ആലിംഗനത്തിനായി അടുത്തു വന്നു നിന്ന വര്‍ഷയെ തള്ളിമാറ്റി. ഒരിക്കല്‍ പ്രിയതരമായിരുന്ന ‘എഴുത്തിനെ’ പുതുതായി വരിച്ചു. ആ നിലയ്ക്കും വമ്പിച്ച നേട്ടം ഉണ്ടാക്കിയെന്നാണ് സിനിമയിലെ സൂചന. അങ്ങനെ തൊട്ടതെല്ലാം പൊന്നാക്കിയും തന്നെ താഴ്ത്താന്‍ ശ്രമിച്ചവരുടെ മേല്‍ കാല്‍ വച്ചും എല്ലായിടത്തും മാതൃകാപരമായി വിജയിച്ചുമാണ് ശരത്ത് ‘ഋതു’ എന്ന സിനിമയിലെ നായകത്വം ഉറപ്പിക്കുന്നത്.

ശില്പഭദ്രതയാണ് സംവിധാനമികവെങ്കില്‍ ഋതു നല്ലൊരു സിനിമയാണ്. ആ നിലയ്ക്കാണതിന്റെ ദൃശ്യപരിചരണം. അടുപ്പക്കാഴ്ചകള്‍ ധാരാളം. തിരശ്ശീല നിറയ്ക്കുന്ന വര്‍ണ്ണവൈവിധ്യം. ഒഴുക്ക്. എന്നാല്‍ സിനിമയുടെ ലാവണ്യാത്മകമായ വശം എത്ര ആകര്‍ഷണീയമായിരുന്നാലും അതിന്റെ അഗാധതയിലെ നിഴല്‍ രൂപങ്ങള്‍, മറ്റൊരത്ഥത്തില്‍ സിനിമയുടെ രൂപപ്പെടലിനു പിന്നില്‍ പ്രവര്‍ത്തിക്കുന്ന തത്ത്വശാസ്ത്രം കൂടി മെച്ചെപ്പെടേണ്ടതുണ്ട്. അതില്ലെങ്കില്‍ നിന്നിടത്തു നിന്ന് ചുറ്റിത്തിരിയാനാവും ഏതു കലാരൂപത്തിന്റെയും വിധി. അല്ലെങ്കില്‍ ചരിത്രപരമായോ സ്വന്തം നിലയിലോ ഒരു കലാസൃഷ്ടിയ്ക്ക് ഭാവുകത്വങ്ങളെ ഒരിഞ്ചു മുന്നോട്ടു കൊണ്ടു പോകാന്‍ കഴിയാതെ വരും. മലയാളിയുടെ എക്കാലത്തെയും ഒഴിയാബാധയായ നൊസ്റ്റാള്‍ജിയയിലാണ് ഋതുവിന്റെ കൂടും ഉടക്കിക്കിടക്കുന്നത്. മഴ, മരം, പച്ചപ്പ് ഇങ്ങനെ തൊട്ട് അടയാളപ്പെടുത്താവുന്നത്. ഐ ടി പാര്‍ക്കുകള്‍ ആവശ്യപ്പെടുന്ന നിരന്തര ജാഗ്രതയ്ക്കും കഠിനമായ പ്രവൃത്തിയ്ക്കുമിടയില്‍ നിന്നു കൊണ്ട് ശരത്തിന്റെ മനസ്സിലുള്ള ഈ വകകള്‍ - തരളസ്മൃതികള്‍ - ചൂണ്ടുന്നത് നീട്ടി വയ്ക്കാന്‍ അയാള്‍ ആഗ്രഹിക്കുന്ന ഒരു ശൈശവത്തിലേയ്ക്കാണ്. സിനിമയിലൊരിടത്തും ശരത്തിന്റെ ജോലിസംബന്ധമായ ഏകാഗ്രത ചിത്രീകരണവിഷയമാവുന്നില്ല. മറിച്ച് അയാളുടെ ഓര്‍മ്മകളില്‍ അയാള്‍ കൂട്ടുകാരോടൊപ്പം ഓടിയും രസിച്ചും നടക്കുകയാണ്. ഫലത്തില്‍ മാനസികമായി പ്രായപൂര്‍ത്തിയാവാത്ത ഒരാളാണ് ശരത്ത്.

ഇതിനു വേറെയും ഉദാഹരണങ്ങളുണ്ട്. അമേരിക്കയില്‍ പോകുന്ന അയാള്‍ക്ക് കൂട്ടുകാര്‍ സമ്മാനമായി നല്‍കുന്നത് കോണ്ടത്തിന്റെ ഒരു വലിയ പാക്കറ്റാണ്. ഒരിക്കല്‍ വര്‍ഷയെ മുന്നില്‍ നിര്‍ത്തി വൃദ്ധനായ മെഡിക്കല്‍ ഷോപ്പുകാരനെയും അയാളുടെ മകനെയും കളിയാക്കുന്നത് കോണ്ടം ആവശ്യപ്പെട്ടുകൊണ്ടാണ്. മൂന്നുപേരും കൂടി കാറിലിരുന്ന് കുലുങ്ങി ഒളിഞ്ഞുനോട്ടക്കാരായ സദാചാരക്കാരെ കൂകിവിളിച്ച് തമാശയൊപ്പിക്കുന്നുമുണ്ട്. ഇത്രയൊക്കെ ദൂരം മുന്നോട്ടു പോയ ഒരു വ്യക്തി, കൂട്ടുകാരിയായ വര്‍ഷ തന്നെ വഞ്ചിച്ചു എന്ന് കണ്ടെത്തുന്നത് അവള്‍ മറ്റുള്ളവരോടൊപ്പം കിടക്കാന്‍ പോയി എന്ന് പറഞ്ഞുകൊണ്ടാണ്. ‘ബാംഗ്ലൂരില്‍ നിന്നോടു ഡേറ്റ് ചെയ്യാത്തതായി ഇനിയാരാണുള്ളത്’ എന്ന് അയാള്‍ ചോദിക്കുന്നുമുണ്ട്. ഇവിടെ രണ്ടു പ്രശ്നങ്ങള്‍ നമ്മെ കുഴക്കുന്നുണ്ട്. 1. രണ്ടാണും ഒരു പെണ്ണും എന്ന സൌഹൃദത്തിന്റെ പദപ്രശ്നത്തെ അയാള്‍ തന്നെയാണ് തകര്‍ക്കുന്നത് മറ്റാരുമല്ല. ഇനി (2) സൌഹൃദമെന്നത് വൈവാഹികജീവിതത്തിനുള്ള ചവിട്ടുപടിയായിരുന്നു അയാള്‍ക്ക് എന്നു വാദിച്ചാല്‍, സെറീന- ബാലു ദ്വന്ദ്വത്തെ ഉദാഹരിച്ചു കൊണ്ട് ചിത്രം മറു വശത്തു വച്ചിട്ടുള്ള വൈവാഹിക ജീവിതമല്ല അയാള്‍ ആഗ്രഹിക്കുന്നതെന്നു വ്യക്തമാകും. ശരത്തിന് എന്തായാലും ബാലുവാകാന്‍ കഴിയില്ല എന്നാണു സൂചന. അതു തന്നെയാണ് അയാളുടെ പ്രശ്നവും. വര്‍ഷയുടെ കണ്ണില്‍ അയാളോടുള്ള പ്രണയം വ്യക്തമാണ്. അതവള്‍ ഒരിക്കലും നീക്കി വക്കുന്നില്ല. വിവാഹത്തിന്റെ കാര്യത്തില്‍ മാത്രമാണ് അവള്‍ അല്പം അവധാനത പ്രകടിപ്പിച്ചത്. പക്ഷേ അത് ശരത്ത് വകവയ്ക്കുന്നുമില്ല. നേരത്തെ പറഞ്ഞ കളിയൊക്കെ കളിക്കുകയും ബിയറു കുടിക്കുകയും ഒക്കെ ചെയ്യുമ്പോഴും ആരും തൊടാത്ത ഒരു പെണ്ണും പൂമുഖപ്പടി സ്നേഹം നിരന്തരം കൊളുത്തി നില്‍ക്കുന്ന ഭാര്യയുമായിരുന്നു അയാളുടെ മനസ്സില്‍‍ എന്നല്ലേ ഇതെല്ലാം കൂടി തരുന്ന അര്‍ത്ഥം? അപ്പോള്‍ അയാള്‍ എന്തായിരുന്നു അവളില്‍ തേടിയിരുന്നത്? ആരാണ് അയാളെ വഞ്ചിച്ചത്?

പ്രത്യക്ഷത്തില്‍ ആ നാട്യമൊന്നുമില്ലെങ്കിലും ഋതുവിന്റെ കറക്കവും അപ്രതിരോധ്യനായ ഒരു നായകന്റെ ചുറ്റുമാണ്. അയാള്‍ വഞ്ചിക്കപ്പെട്ടു എന്നതല്ല, വഞ്ചിക്കപ്പെട്ടതായി അയാള്‍ക്കു തോന്നിയടത്താണ് സിനിമയുടെ പിരിമുറുക്കം മുഴുവന്‍. തികഞ്ഞ കാല്പനിക നായകന്റെ സ്വഭാവമാണിത്. അയാളുടെ അടുത്ത കൂട്ടുകാരന്‍ സണ്ണി സ്വവര്‍ഗപ്രണയിയാണെന്നും അയാള്‍ വഞ്ചിക്കാന്‍ പോവുകയാണെന്നുമുള്ള വിവരം ശരത്തിനു നല്‍കുന്നത് ജിത്തു എന്നൊരാളാണ്. വിചിത്രമാണ് ഈ കഥാപാത്രസൃഷ്ടി. 10 കോടി രൂപയ്ക്ക് ഒരു സോഫ്റ്റ് വെയര്‍ കടത്താന്‍ പോകുന്ന സണ്ണി സ്വന്തം കൂട്ടുകാരന്റെ മെയില്‍ അഡ്രസ്സ് ഹാക്ക് ചെയ്തെടുക്കാന്‍ സഹായം അഭ്യര്‍ത്ഥിച്ചത് ഈ കഥാപാത്രത്തോടാണ്. ഈ വില്‍പ്പന സണ്ണിയ്ക്ക് വിദേശയാത്രയ്ക്കുള്ള പണം സ്വരൂപിക്കാനുമാണത്രേ. (പണം ഉണ്ടാക്കാന്‍ പോകാന്‍ പണം !) എന്നിട്ടോ പാസ്സ് വേഡ് ഹാക്ക് ചെയ്യാന്‍ സഹായിച്ച ആളു തന്നെ ശരത്തിനു വിവരം നല്‍കുന്നു. തീര്‍ത്തും യുക്തിപരമല്ലാത്ത നാടകമാണ് ഈ കഥയ്ക് പിന്നിലുള്ളത്. പാസ് വേഡ് ഹാക്കിംഗ് ‘സുഹൃത്തിന്റെ വഞ്ചന’ എന്ന കല്‍പ്പനയ്ക്ക് ആക്കം കൂട്ടാന്‍ വേണ്ടി ആസൂത്രണം ചെയ്തതാണെന്ന് ഒറ്റ നോട്ടത്തില്‍ അറിയാം. ഫലത്തില്‍ സണ്ണി ആരെയും ചതിക്കുന്നില്ല. എന്നാല്‍ ശരത്താവട്ടേ സണ്ണിയെ ചതിക്കുകയും ചെയ്യുന്നു. ആ നിലയ്ക്ക് അയാളുടെ ജോലി പോകുന്നു. സണ്ണി ഗേയാണെന്ന വിവരം നെഗറ്റീവായൊരു പരിപ്രേക്ഷ്യത്തിലൂടെയാണ് അവതരിപ്പിച്ചിരിക്കുന്നത്. അതൊരു വിശ്വാസതകര്‍ച്ചയുടെ ഭാഗമാണ്. കളിച്ചു നടന്ന കാലത്തൊന്നും ശരത്ത് അറിയാതിരുന്ന ഇക്കാര്യം അമേരിക്കയില്‍ പോയി വരുമ്പോള്‍ മാത്രം - അതും ജിത്തു വഴി- അറിയാന്‍ ഇടയാകുന്ന സാഹചര്യം നേരത്തേ വിവരിച്ച പ്രായപൂര്‍ത്തിയുമായി ബന്ധപ്പെട്ട സംഗതിയല്ലേ എന്ന് ന്യായമായും സംശയിക്കാം. സിനിമ മൊത്തം ശരത്തിന്റെ ദിവാസ്വപ്നവും അമേരിക്കയില്‍ തന്നെ കഴിഞ്ഞുകൂടാനായി അയാളുടെ സര്‍ഗാത്മകഭാവന മെനഞ്ഞ കഥയുമാണെന്ന് വാദിച്ചാല്‍ പോലും അതിലൊരു വലിയ ശരിയുണ്ട്. അജ്ഞാതവാസത്തിലായിരിക്കുന്ന (പ്രവാസത്തിലായിരിക്കുന്ന) ശരത്തിന്റെ പുസ്തകം സിനിമയുടെ അവസാനം കൂട്ടുകാരെ തേടി വരുന്നത് ആ നിലയ്ക്ക് കുറച്ച് ആലോചിക്കാന്‍ വക നല്‍കുന്നുണ്ട്.

പ്രകൃതിജീവനവും പണത്തിനും മെച്ചപ്പെട്ട ജീവിതത്തിനും വേണ്ടിയുള്ള പരക്കം പാച്ചിലും തമ്മിലുള്ള സംഘര്‍ഷത്തിന്റെ ഭൂമികയും ഋതുവിന്റെ പശ്ചാത്തലമാണ്. അതിവേഗം മുന്നോട്ടു പൊയ്ക്കൊണ്ടിരിക്കുന്ന പുതിയ തൊഴില്‍ മേഖലകളെ പരമ്പരാഗത തൊഴില്‍ മേഖലയിലുള്ളവര്‍ നോക്കിക്കാണുന്ന രീതിയില്‍ വന്നുഭവിച്ചിരിക്കുന്ന സംഘര്‍ഷം മലയാള സിനിമയില്‍ ഒളിഞ്ഞും തെളിഞ്ഞും ആവിഷ്കരിക്കപ്പെട്ടു തുടങ്ങിയിട്ടുണ്ട്. മിന്നാമിന്നിക്കൂട്ടം, ഭ്രമരം തുടങ്ങിയവ സമീപകാല ഉദാഹരണങ്ങള്‍. പക്ഷേ ഇവിടങ്ങളിലൊക്കെ പ്രകടമായ പക്ഷപാതിത്വം സന്നിഹിതമാണെന്നതാണ് ഒരു ദോഷം. ദാരിദ്ര്യത്തെ യാഥാര്‍ത്ഥ്യം എന്ന നിലയ്ക്കല്ല, മറിച്ച് കാല്‍പ്പനികമായ ശബളിമയോടെയാണ് ഏറിയ കൂറും നമ്മുടെ സിനിമകള്‍ കൈകാര്യം ചെയ്യുന്നത്. അതുകൊണ്ടാണ് (ബോധപൂര്‍വമല്ലെങ്കില്‍ കൂടി) നിശ്ചലമായ തടാകം പ്രലോഭനീയമായ സ്ഥലമാകുന്നതും, ക്യുബിക്കിള്‍ വിട്ടോടി പോകേണ്ട ഒരിടമാണെന്ന മട്ടില്‍ നിറയുന്നതും. ഐ ടി കമ്പനിയുടമ സെറീനയും അവരുടെ വിധേയനായ ഭര്‍ത്താവ് ബാലുവും തമ്മിലുള്ള സംഘര്‍ഷം ഫലത്തില്‍ ആശയതലത്തിലുള്ള മേല്‍പ്പറഞ്ഞ വൈരുദ്ധ്യത്തിന്റെ വ്യക്തിഗത രൂപാന്തരണമാണ്. പഴയ സിനിമകളില്‍ നിശ്ശബ്ദഭാര്യമാര്‍ അനുഷ്ഠിച്ചിരുന്ന ദൌത്യം പുതിയ കുടുംബത്തില്‍ ഭര്‍ത്താവിലേയ്ക്ക് വച്ചു മാറ്റുന്നു എന്ന വ്യത്യാസം മാത്രമാണ് ഈ സിനിമ ചെയ്തത്. ബാലു ഒരു വാര്‍പ്പ് മാതൃകയാണ്. അയാളെ ഫിലോസഫര്‍ എന്നൊക്കെയാണ് സെറീന പരിചയപ്പെടുത്തുന്നത്. കുട്ടികള്‍ വേണമെന്നും ഇപ്പോള്‍ നയിക്കുന്നത് ഒരു ജീവിതമല്ലെന്നും മാത്രം നിരാശനായി ഉരുവിടുന്നതല്ലാതെ മറ്റൊരു ഫിലോസഫിയും ബാലുവില്‍ നിന്ന് പുറപ്പെട്ടു കാണുന്നില്ല. ശിഥിലമാകുന്ന കുടുംബബന്ധങ്ങളുടെ രാഷ്ട്രീയം മാറിയ കാലത്തിന്റെ ഋതുവാണ്. ആലോചിച്ചാല്‍ അയാളെ ഫിലോസഫറായി അവതരിപ്പിക്കുന്നത് വ്യക്തമായൊരു പക്ഷപാതമാണ്. ചലച്ചിത്രകാരന്റെ. കുറ്റബോധത്തിനു വഴങ്ങി, ശരത്തിന്റെ കൂട്ടുകാരായ വര്‍ഷയും സണ്ണിയും എത്തിച്ചേരുന്ന ഇടങ്ങളെക്കുറിച്ച് പരാമര്‍ശിച്ചുകൊണ്ടാണ് ചിത്രം അവസാനിക്കുന്നത്. ഇവര്‍ക്ക് കുറ്റബോധമുണ്ടാവേണ്ടതിന് അടിസ്ഥാനമൊന്നും സിനിമ പറഞ്ഞു വയ്ക്കുന്നില്ല. അപ്പോള്‍ ഇവര്‍ വന്നുപ്പെട്ടിരിക്കുന്ന പരിണതി രചയിതാവും സംവിധായകനും ചേര്‍ന്ന് നല്‍കിയ ശിക്ഷയാവാനേ തരമുള്ളൂ. എന്നു വച്ചാല്‍ പരാജയപ്പെട്ട് തറപറ്റുന്ന കഥാപാത്രങ്ങളിലൂടെ പ്രേക്ഷകര്‍ക്ക് ലഭിക്കണം എന്നു വച്ച് സിനിമയ്ക്കു മേല്‍ കെട്ടി ഏല്‍പ്പിച്ചിരിക്കുന്ന സദാചാരപാഠം.

പ്രാഞ്ചി എന്ന തടിയനും ഏറെക്കുറെ നിശ്ശബ്ദനുമായ കഥാപാത്രത്തിലൂടെ ഐ ടി പാര്‍ക്കുകള്‍ക്കു വേണ്ടി കുടിയിറക്കപ്പെട്ടവരുടെ കാലികാവസ്ഥയും സിനിമയില്‍ ഇടം നേടിയിട്ടുണ്ട്. പ്രാഞ്ചി നിരന്തരം അവഹേളിക്കപ്പെടുന്ന ആളാണ്. മാറിയ കാലത്തിന്റെ പുതിയ ഇരകളാണ് പ്രാഞ്ചിയെപ്പോലുള്ളവര്‍‍. വീടിരുന്ന സ്ഥലത്തെക്കുറിച്ചുള്ള പ്രാഞ്ചിയുടെ നൊസ്റ്റാള്‍ജിയ തീവ്രമായ വൈകാരികതയോടെ സിനിമയില്‍ ഒരിടത്ത് അവതരിപ്പിക്കപ്പെടുന്നു. ശരത്തിന്റെ നൊസ്റ്റാള്‍ജിയയ്ക്ക് പരഭാഗശോഭനല്‍കുന്ന ഒന്നാണിത്. ഈ സൈസ് നാടകങ്ങളുടെ നിറക്കൂട്ടാണ് ഋതുവിനെ സാമ്പ്രദായികരീതിയില്‍ നിന്ന് അല്പം പോലും പൊലിപ്പിക്കാതെ കുറ്റിയില്‍ കെട്ടിയിടുന്നത്. വിപ്ലവാവേശത്തിന്റെ പരാജയപ്പെട്ട ഭൂതകാലമാണ് മന്ദ്രസ്ഥായിയിലുള്ള മറ്റൊരു പശ്ചാത്തലം. അവര്‍ തോറ്റവരല്ല. തോറ്റു കൊടുത്തവരാണെന്ന് സിനിമയില്‍ ഒരു വാചകമുണ്ട്. ശരത്ത് വര്‍മ്മയുടെ അച്ഛന്‍ രാമവര്‍മ്മ, ജ്യേഷ്ഠന്‍ ഹരി വര്‍മ്മ എന്നിവരെക്കുറിച്ചാണ് ഈ പരാമര്‍ശം. ആദര്‍ശാത്മകമായ ഭൂതകാലത്തിന്റെ ഓര്‍മ്മയാണ് ഈ കഥാപാത്രങ്ങള്‍. പക്ഷേ വൈരുദ്ധ്യങ്ങള്‍ ഇവിടെയുമുണ്ട്. മകനെ അവനു താത്പര്യമുള്ള സാഹിത്യം പഠിക്കാന്‍ വിടാതെ ഐ ടിയിലേയ്ക്ക് പറഞ്ഞു വിട്ട ആളാണ് ‘തോറ്റു കൊടുത്തു’ എന്നു പറയുന്ന അച്ഛന്‍. അനുജനെ അവനിഷ്ടമില്ലാത്ത ഐടി മേഖലയിലേയ്ക്ക് പഠിക്കാന്‍ വിട്ട് അമേരിക്കയിലേയ്ക്ക് കയറ്റി അയച്ചതിനെ ശക്തമായ ഭാഷയില്‍ ഒരിക്കല്‍ കുടുമബസദസ്സില്‍ എതിര്‍ക്കുന്ന പരാജിതനും വിഷാദവാനുമായ ജ്യേഷ്ഠന്‍ ഒരിക്കല്‍ അനുജനെ കാണാന്‍ വരുന്നത് അവന്റെ പുസ്തകം ഇംഗ്ലീഷ് പ്രസാധകര്‍ തെരെഞ്ഞെടുത്ത സന്തോഷ വര്‍ത്തമാനം അറിയിക്കാനാണ്. അക്കാര്യത്തില്‍ അയാള്‍ക്കുള്ള അതിരു കവിഞ്ഞ സന്തോഷം നാം സിനിമയില്‍ കാണുന്നുണ്ട്. വലിയ വിലയ്ക്കാണ് പ്രസാധകര്‍ - ഇംഗ്ലീഷ് പ്രസാധകര്‍- ശരത്തിന്റെ കന്നി നോവല്‍ ഏറ്റെടുക്കുന്നതത്രേ. മൂ‍ന്നാലോകവാസിയുടെ സര്‍ഗാത്മകശേഷി പോലും വെള്ളക്കാരന്റെ തലോടലേറ്റാല്‍ മാത്രമേ പുഷ്കലമാവുകയും സാഫല്യമടയുകയും ചെയ്യുകയുള്ളൂ എന്നൊരര്‍ത്ഥം ഇവിടെ വന്നു ഭവിക്കുന്നുണ്ട്. വിദേശപ്രസാധകര്‍ക്ക് രുചിക്കുന്ന ഒരു കൃതി എഴുതാന്‍ ശരത്തിനു കഴിഞ്ഞതില്‍ വസന്തത്തിനു കാതോര്‍ത്ത ഒരു വിപ്ലവസമൂഹത്തിലെ അംഗമായിരുന്ന വ്യക്തി എന്ന നിലയില്‍ അയാള്‍ക്ക് സന്തോഷം ഉണ്ടാവാന്‍ പാടില്ലാത്തതാണ്. കാരണം തീര്‍ച്ചയായും ആ തെരെഞ്ഞെടുപ്പില്‍ പ്രവര്‍ത്തിക്കുക കമ്പോളയുക്തിയാണെന്ന് മറ്റാര്‍ക്കും മനസ്സിലാക്കാന്‍ കഴിഞ്ഞില്ലെങ്കിലും അയാള്‍ക്ക് കഴിയേണ്ടതല്ലേ? അനുജനോടുള്ള സ്നേഹമാണ് പ്രവര്‍ത്തിക്കുന്നതെന്നു വന്നാലും (അച്ഛന്‍ മരിക്കുമ്പോള്‍ കണ്ണീരില്ലാതെ നിസ്സംഗനാവുന്നതരം ഭാവം രവിവര്‍മ്മ അനുഭവങ്ങളില്‍ നിന്ന് നേടിയെടുത്തിട്ടുണ്ട്) മുതലാളിത്തത്തിനും കമ്പോളത്തിനുമായി അവന് ഉണ്ടെന്നു പറയപ്പെടുന്ന രചനാശേഷി വിലയിട്ട് പങ്കിട്ടു പോകുന്നതില്‍ അയാള്‍ക്ക് ഉള്ളിന്റെ ഉള്ളിലെങ്കിലും വേവലാതി ഉണ്ടാവേണ്ടതല്ലേ? കമ്പോളത്തിനു പ്രിയതരമാവുന്ന സര്‍ഗാത്മകതയാണ് അവനുള്ളതെന്ന് അറിയുമ്പോള്‍ യഥാര്‍ത്ഥത്തില്‍ അയാള്‍ക്ക് വിഷമം ഉണ്ടാവേണ്ടതല്ലേ, താത്ത്വികമായെങ്കിലും ? പുറംപൂച്ച് എന്തായാലും പ്രത്യയശാസ്ത്രപരമായി ആഴം കുറഞ്ഞവരാണീ കഥാപാത്രങ്ങള്‍ എന്നുള്ളതാണ് സത്യം. ശരത്ത് വര്‍മ്മയുടെ നായകത്വമാണ് സിനിമയുടെ കാതല്‍ എന്നു വരുമ്പോള്‍ അയാള്‍ക്കു ചുറ്റും കറങ്ങുന്ന ഉപഗ്രഹങ്ങള്‍ക്ക് സ്വാഭാവികമായും ആഴം കുറയും. ചുറ്റും നില്‍ക്കുന്നവരുടെ കുറഞ്ഞ ആഴമാണ് നായകനു, നായകത്വ പരിവേഷം നല്‍കുന്നത്. തിരക്കഥാ രചനയുടെ സിമ്പിളായ ലോജിക് അതാണ്.

പോര്‍ച്ചുഗീസ് എഴുത്തുകാരന്‍ പെസ്സോവയുടെ ‘ഒരു മനുഷ്യന്റെ ഉള്ളില്‍ തന്നെയുള്ള പല മനുഷ്യര്‍’ എന്ന വാചകത്തെ സിനിമ ദൃശ്യതലത്തില്‍ വിവര്‍ത്തനം ചെയ്യുകയായിരുന്നെന്നും പ്രധാനകഥാപാത്രങ്ങളുടെ പേരുകളിലെ കാലാവസ്ഥാസൂചനയിലും തമ്മില്‍ച്ചേരാത്ത പല ഋതുക്കളുടെ സമാഹാരമായി മനുഷ്യനെ നോക്കിക്കാണാനുള്ള ശ്രമമുണ്ടെന്നും വാദമുണ്ട്. എന്നാല്‍ എഴുത്തിന്റെയും കലാസൃഷ്ടിയുടെയും പിന്നിലുള്ള ദിശാരാഹിത്യത്തെയും ധര്‍മ്മസങ്കടങ്ങളുടെ വെളിവാകലിനെയും കുറിച്ചാലോചിച്ചുകൊണ്ടാണ് നാം ഫെഡെറിക് ജെയിംസണുമായി ചായുന്നത്. ശിഥിലമായ യാഥാര്‍ത്ഥ്യങ്ങളിലേയ്ക്ക് കടത്തിവിടേണ്ടി വരുന്നതുകൊണ്ട് സ്വത്വം, കണ്ണാടിച്ചില്ലുകളിലെ പ്രതിബിംബങ്ങള്‍ കണക്കെ വികേന്ദ്രീകൃതമാവുന്ന ഉത്തരാധുനികകാലത്തിന്റെ നൊസ്സുകളെക്കുറിച്ച് ചിന്തിച്ചിരിക്കുമ്പോഴാണ്, പിന്നെയും ‘ഋതു’വിലെ പ്രധാനകഥാപാത്രം അനുഭവിക്കുന്ന പ്രവാസിത, നൊസ്റ്റാള്‍ജിയ, ദിവാസ്വപ്നം തുടങ്ങിയവ നാളിതുവരെ നാം പരിചയിച്ചുപോന്ന നിത്യവ്യസനങ്ങളുടെ അതിരു താണ്ടി കുതിക്കുന്ന പുത്തന്‍ അന്തര്‍വാഹിനികളൊന്നുമല്ലല്ലോ പഴയ പക്ഷപാതങ്ങളുടെ കോലങ്ങള്‍ പുതിയ കുപ്പായമിട്ട് തുള്ളിക്കളിക്കുക മാത്രമല്ലേ എന്നും പറഞ്ഞ് മനസ്സിന്റെ കോലായയില്‍ നിന്നാരോ വന്ന് പുസ്തകം അടച്ചു വയ്പ്പിക്കുന്നത്.