കണ്ണെഴുതിയ താളുകൾ

 രണ്ടു പുസ്തകങ്ങൾ. ഒരെണ്ണം ആലിസൺ ഹൂവർ ബാർട്‌ലെറ്റിന്റെ  The Man Who Loved Books Too Much,  മറ്റൊന്ന് എലിസബെത്ത് ഗിൽബെർട്ടിന്റെ ‘Committed'. പുസ്തകകള്ളനായ ജോൺ ഗിൽക്കിയുടെയും പുസ്തകപ്പോലീസായി സ്വയം അവരോധിച്ച കെൻ സാൻഡേഴ്സിനെയും പിന്തുടർന്ന കഥയാണ് ആലിസൺ പറയുന്നത്. ബിബ്ലിയോമാനിയ - പുസ്തകഭ്രാന്തിന്റെ കഥയാണത്. ഒരു വിവാഹബന്ധത്തിന്റെ തകർച്ചയ്ക്കു ശേഷം താൻ തനിക്കു യോജിച്ച ഇണയെ -ബ്രസീലുകാരനായ ഫിലിപ്പെയെ- കണ്ടെത്തിയതും വിവാഹം ചെയ്തതുമായ കഥയാണ് എലിസബെത്ത് വിവരിക്കുന്നത്. കൂട്ടത്തിൽ ലോകസഞ്ചാരത്തിനിടയിൽ വിവാഹമെന്ന സ്ഥാപനത്തെ വിവിധ സമൂഹങ്ങൾ, അവയിലെ സ്ത്രീകൾ എങ്ങനെ ഉൾക്കൊള്ളുന്നു എന്നും കൂടി അന്വേഷിക്കുന്നുണ്ട്  ‘Eat, Pray, Love’  എന്ന പുസ്തകത്തിന്റെയും കൂടി കർത്രിയായ എലിസബെത്ത്. അമേരിക്കൻ ജീവിതത്തിന്റെ കൊണ്ടു പിടിച്ച പോക്കിനിടയിൽ ‘ഉത്തരവാദിത്ത’മുള്ളവരാകുക എന്നാലെന്തെന്ന അന്വേഷണത്തിന് ഒരു പാട് പ്രസക്തിയുണ്ടാവും. അതു വായിക്കാൻ നമുക്ക് തികഞ്ഞ കൌതുകവുമുണ്ട്. നമുക്കിവിടെ കുടുംബം എന്നു പറഞ്ഞാൽ കൊലപാതകമോ ആത്മഹത്യയോ ആണെന്ന് ‘മിനിമലിസ്റ്റ് പ്രോഗ്രാം’ വച്ചു നിർവചിക്കാം. ‘പ്രതീകാത്മകമായി ഒരാൾ ഇല്ലാതായിക്കൊണ്ട് മറ്റേയാൾ നിലനിൽക്കുക’ എന്ന് അർത്ഥം. ഇതിനെ നമുക്ക് ‘ഫാമിലി കോഷ്യന്റ്’ എന്നു വിളിക്കാം. സ്കൂൾ വിദ്യാഭ്യാസത്തിലല്ലാതെ ഏതൊക്കെയോ വഴികളിൽ നിന്ന് നമ്മുടെ പെൺകുട്ടികൾക്ക് ലഭിക്കുന്ന പരിശീലനത്തിന്റെ മിടുക്കാണ് ഈ കോഷ്യന്റ്. അതാണ് ഭാരതീയ കുടുംബജീവിതഭദ്രതയ്ക്കുള്ള മാർബിൾ അടിത്തറ. അവൾ ഉള്ളതുവച്ച് മണി മാനേജുമെന്റ് നടത്തും, തർക്കങ്ങൾ പരിഹരിക്കും, മക്കൾക്ക് ഗൃഹപാഠം ചെയ്തു കൊടുക്കും, അവരെ സ്കൂളിൽ കൊണ്ടാക്കും, അവരുടെ കുറ്റങ്ങൾക്ക് പഴിയേൽക്കും, പിറ്റേന്നത്തേയ്ക്കുള്ള വിഭവങ്ങൾ പ്ലാൻ ചെയ്ത് നടപ്പാക്കും, ഭർത്താവിനു ഏതുനിലയ്ക്കും അവസ്ഥയിലും കിടന്നു കൊടുക്കും, സ്വന്തം ആശയാഭിലാഷങ്ങളെ എന്തു വിലകൊടുത്തും പുറത്തറിയിക്കാതെ ശവമടക്കും. ഭർതൃവീട്ടിലെ ആരെയും രാപകലില്ലാതെ പരിചരിക്കും. ചത്താലും ചുമതലകളിൽ നിന്ന് അവധിയൊട്ട് എടുക്കുകയുമില്ല. എന്നിട്ടും സ്വന്തമായൊരു കീശയില്ലാത്ത ഈ മുഴുനീളസാരിക്കാരിയുടെ അടിമ ജീവിതത്തെ അമേരിക്കൻ സ്ത്രീയുടെ ബൌദ്ധികജീവിതവുമായി വച്ച് താരത‌മ്യം ചെയ്യാൻ കിട്ടിയൊരു സന്ദർഭമാണ് ‘കമ്മിറ്റഡ്’.

 കുറച്ചു കൂടി മാനസികമായ അടുപ്പമുള്ള അവസ്ഥയിലാണ് മറ്റേ പുസ്തകത്തിന്റെ സ്ഥിതി. അതിൽ സംസ്കാരങ്ങളുടെ സംഘർഷം കുറച്ചേയുള്ളൂ. നമ്മളെവിടെ അവരെവിടെ എന്ന വ്യത്യാസം, എലിസബെത്തിന്റെ പുസ്തകത്തിലെ വിവാഹകാര്യത്തിലെന്നപോലെ ഒരു മൂന്നാം ലോകകാരന് തോന്നേണ്ട ആവശ്യം ഇവിടെ ഇല്ല. ആകെപ്പാടെ അമ്പരന്ന് പോയത് പുസ്തകങ്ങളുടെ ആദ്യപ്പതിപ്പിന് കുതിച്ചുയരുന്ന തരത്തിൽ വിലയുണ്ടെന്നതും ആന്റിക് പുസ്തകങ്ങൾക്ക് രത്നക്കല്ലുകൾക്ക് സമാനമായ തരത്തിൽ സൂക്ഷിപ്പു സംവിധാനങ്ങളുണ്ടെന്നുള്ളതും എഴുത്തുകാരൻ ഒപ്പിട്ട കൃതികളുടെ മൂല്യവും മറ്റും മറ്റുമാണ്. പൊതുവേ വിദേശികൾ വലിയ വായനക്കാരാണെന്നും പുസ്തകങ്ങളുടെ മഹത്വം തിരിച്ചറിയുന്നവരാണെന്നുമൊക്കെയാണ് നമ്മുടെ വയ്പ്പ്. ഫ്രെഞ്ചുകാർക്കിടയിൽ അഞ്ചിൽ മൂന്നുപേർ പുസ്തകം വായിക്കാത്തവരാണെന്ന് ഒരു പരിഹാസമുണ്ട്. ഇതാണ് ലോകത്തിലെ സാംസ്കാരികതലസ്ഥാനത്തിന്റെ ജനതയുടെ അവസ്ഥ. അപ്പോൾ പുസ്തകം തൊടാനും മണക്കാനും അവയ്ക്കിടയിൽ ജീവിക്കാനുമായി ഭ്രമം പിടിച്ച് ഇറങ്ങിത്തിരിച്ച ഒരുത്തന്റെ കഥ വായിക്കുമ്പോൾ അതിൽ എന്തോ ഒരിദുണ്ട്! പ്രത്യേകിച്ചും നമ്മൾ പുസ്തകത്തിന്റെ മണം പിടിപ്പുകാരാണെങ്കിൽ. ആലിസണിന്റെ നായകൻ/പ്രതിനായകൻ ജോൺ ഗിൽക്കി പുസ്തകം വായിക്കാൻ വേണ്ടിയല്ല മോഷ്ടിക്കുന്നത്. വിലപിടിപ്പുള്ള പുസ്തകങ്ങൾ കള്ള ക്രെഡിറ്റുകാർഡുകൾ ഉപയോഗിച്ച് സ്വന്തമാക്കുകയാണ്. മോഷ്ടിച്ചു സ്വന്തമാക്കിയ പുസ്തകങ്ങൾക്കായി സാൻഫ്രാൻസിസ്കോയ്ക്കും ഓക്ലാൻഡിനും ഇടയ്ക്കുള്ള മനുഷ്യനിർമ്മിത ദ്വീപായ ട്രഷർഐലന്റിൽ ( അതും ഒരു പുസ്തകത്തിന്റെ പേരാണ് !) ഒരു ഫ്ലാറ്റും കരസ്ഥമാക്കി. അവിടെനിന്നാണ് ഡിക്ടറ്റീവ് കെൻ മുൺസൺ, സാൻഡേഴ്സൺ കൊടുത്ത വിവരങ്ങളുടെ അടിസ്ഥാനത്തിൽ ഗിൽക്കിയുടെ ചില തൊണ്ടിമുതലുകൾ കൈയോടെ പൊക്കിയത്. ഗിൽക്കിയ്ക്ക് വായനശാലയിൽ നിന്ന് പുസ്തകം അടിച്ചു മാറ്റുന്ന ശീലം ഉണ്ടായിരുന്നില്ല. ആത്മാർത്ഥമായും അതു മോഷണമാണെന്ന് അയാൾ വിശ്വസിച്ചു. അതേ സമയം സമ്പന്നരായ ഇടപാടുകാരുടെ ക്രെഡിറ്റു കാർഡ് നമ്പറുകൾ തപ്പിയെടുത്ത് ആന്റിക്ക് ബുക്ക് സ്റ്റോറുകളിൽ നിന്ന് വിലപിടിപ്പുള്ള പുസ്തകങ്ങളുടെ പഴയ എഡിഷനുകൾ ശേഖരിക്കാൻ കഴിയാതെ വരുന്നത് ഒരു നീതികേടാണെന്നും അയാൾ കരുതി. എന്തൊരു മനുഷ്യൻ! കെൻ സാൻഡേഴ്സ് പുസ്തകമോഷണ നിരീക്ഷണത്തിൽ നിന്നും വിരമിച്ച ശേഷവും പുസ്തകമോഷണത്തിനായി ജയിൽ ശിക്ഷകൾ അനുഭവിച്ച ശേഷവും ഗിൽക്കിക്ക് തന്റെ ജനനാന്തരപ്രേരണകളെ തടയാൻ  കഴിഞ്ഞില്ലെന്നു പറഞ്ഞുകൊണ്ടാണ് ആലിസണിന്റെ പുസ്തകം അവസാനിക്കുന്നത്. അയാൾ ക്യാനഡക്കാരനായ വ്യാപാരിയിൽ നിന്ന് പിന്നെയും ഒരു പുസ്തകം തട്ടി. ഗിൽക്കിയെ മുന്നോട്ടു നയിച്ചത് വായനയല്ല, ഉടമസ്ഥാവകാശമാണ്. പുസ്തകങ്ങൾക്കിടയിൽ നിൽക്കുന്നതിന്റെ സുഖമായിരുന്നു അയാളുടെ നിർവൃതി.  പുസ്തകവും അതിന്റെ വായനയും കാഴ്ചയുമായി ബന്ധപ്പെട്ട സംഗതിയാണ്. അതിനപ്പുറത്ത് അതിന്റെ സാന്നിദ്ധ്യം, ഗന്ധം അവയ്ക്കിടയിലെ ജീവിതം ഇതൊക്കെയാണ് ഒരാൾ തീവ്രമായി ആഗ്രഹിക്കുന്നതെങ്കിലോ? ഒരായുസ്സുമുഴുവൻ വായിച്ചാലും തീരാത്ത പുസ്തകങ്ങളുടെ നടുവിലെ ഊർജ്ജസ്വലമായ നിലയെക്കുറിച്ച് ഇറ്റാലോ കാൽ‌വിനോ എഴുതിയില്ലേ - വായിക്കാൻ കാലങ്ങളായി നിങ്ങൾ തയാറെടുക്കുന്ന പുസ്തകങ്ങൾ, വിഫലമായി നിങ്ങൾ തിരഞ്ഞുകൊണ്ടിരുന്ന പുസ്തകങ്ങൾ, ജോലിയുമായി ബന്ധപ്പെട്ട പുസ്തകങ്ങൾ, നിങ്ങൾ സ്വന്തമാക്കാനാഗ്രഹിക്കുന്ന പുസ്തകങ്ങൾ, പിന്നീട് വായിക്കാനായി മാറ്റിവച്ച പുസ്തകങ്ങൾ, അടുക്കിവച്ചിരിക്കുന്ന മറ്റു പുസ്തകങ്ങളുമായി ഒത്തുപോകുന്ന പുസ്തകങ്ങൾ, ജിജ്ഞാസ കൊണ്ട് നിങ്ങളെ നിറയ്ക്കുന്ന പുസ്തകങ്ങൾ... - ( പി കെ രാജശേഖരൻ - ‘വാക്കിന്റെ മൂന്നാംകര’യുടെ ആമുഖത്തിൽ) ആർജന്റൈൻ ദേശീയവായനശാലയുടെ മേധാവിയായിരുന്ന അന്ധനായ ബോർഹസിനെയും ഗിൽക്കി അനുസ്മരിപ്പിക്കുന്നുണ്ട്. അതുകൊണ്ട്  അയാളുടെ വിലകൂടിയ പുസ്തകങ്ങൾ ശേഖരിച്ചു വച്ചിരുന്ന ഫ്ലാറ്റും ഒരു ബോർഹേസിയൻ ലാബിറന്താണ്, അയാളുടെ മനസ്സുപോലെ.

 പി ജി ഗോവിന്ദപിള്ളയുടെ പുസ്തകപ്രേമത്തെപ്പറ്റി വായിച്ചിരിക്കുന്നതിനിടയിലാണ് ആലിസണിന്റെ പുസ്തകം കൈയിൽ വരുന്നത്. പുസ്തകങ്ങളോടുള്ള പ്രേമത്തിന് തികച്ചും മാനുഷികമായ ഔദ്ധത്യം ഉണ്ട്. പ്രകൃതിയിൽ വേറെ ആർക്കാണ് ശബ്ദസൂചകങ്ങളായി ലിപികളുണ്ടാക്കാനും അവ വച്ച് മനുഷ്യവർഗത്തിന്റെ കാലാകാലമുള്ള ധാരണകളെ ഉപ്പിലിട്ടു സൂക്ഷിക്കുവാനും കൈമാറാനും കഴിയുന്നത്? പുസ്തകപ്രണയത്തിൽ തന്നെ കാൽ‌പ്പനികതയും മിസ്റ്റിസിസവും ഉണ്ട്. ആനന്ദ്,  ‘പരിണാമത്തിന്റെ ഭൂതങ്ങളുടെ അവസാനഭാഗത്ത് തന്നെ കാത്തിരുന്ന ഒരു പുസ്തകത്തെക്കുറിച്ച് പറയുന്നുണ്ട്.  ഹാർവേഡ് സർവകലാശാലയെയും മാസൈച്യുസെറ്റ്സ് ഇൻസ്റ്റിറ്റ്യൂട്ട് ഓഫ് ടെക്നോളജിയെയും തമ്മിൽ ബന്ധിപ്പിക്കുന്ന ചെറിയൊരു ഇടവഴിയിലെ അരമതിലിൽ പകുതി വായിച്ചിട്ട് വച്ചിട്ടു പോയ നിലയിൽ കണ്ടെത്തിയ ആമി സ്റ്റിവർട്ടിന്റെ  The Earth Moved എന്ന പുസ്തകത്തെപ്പറ്റി. പുസ്തകപ്രണയിയുടെ കാൽ‌പ്പനികമായ സന്ദർഭനിർമ്മാണമായിട്ടാണ് എനിക്കാഭാഗം തോന്നിയത്.  കുചേലനാണ് മാളികയും ഭക്ഷണവും. പുസ്തകപ്രണയിയുടെ ദിവാസ്വപ്നത്തിൽ തനിക്കായി കാത്തിരിക്കുന്ന ഒരു പുസ്തമാണ് എപ്പോഴും. അങ്ങനെയുണ്ട് ചിലത്, ഒട്ടും പ്രതീക്ഷിക്കാതെ കിട്ടിയിരുന്നെങ്കിൽ എന്ന് ആഗ്രഹിച്ചു മറന്ന പുസ്തകങ്ങൾ ദാ മുന്നിൽ!  അതു പ്രണയത്തിന്റെ കഥ, പക്ഷേ ഭ്രാന്ത് വേറൊരു വകയാണ്. പട്ടിണികിടന്നും പുസ്തകം വായിച്ചയാളാണ് ചാൾസ് ലാമ്പ്. നാലു പുത്തൻ കൈയ്യിൽ ഒന്നിച്ചു വരുന്ന ദിവസം രണ്ടു സ്മോളടിക്കണം എന്നു വിചാരിക്കുമ്പോലെ പുസ്തകം വാങ്ങിക്കണം എന്നു വിചാരിക്കുന്നതും ഒരു തരം ‘മാനിയ’ തന്നെ. ഡച്ചുകാരൻ ഇറാസ്മസ് പറഞ്ഞത് പണം കൊണ്ട് വല്ലതും വാങ്ങുന്നുണ്ടെങ്കിൽ അതു പുസ്തകം ആയിരിക്കണമെന്നാണ്, ബാക്കി വരികയാണെങ്കിൽ അതു കൊണ്ടും പുസ്തകം വാങ്ങണമെന്നായിരുന്നു അദ്ദേഹത്തിന്റെ വിദഗ്ദോപദേശം! ഇതിന്റെയൊക്കെ ഇങ്ങേയറ്റത്തെ കൊമ്പാണ് മോഷണം.

 ആലിസണിന്റെ ബുക്കു വായിക്കുമ്പോഴാണ് ആദ്യ പ്രതികൾക്ക് വർഷം കഴിയുംതോറും മൂല്യം കൂടുന്നതെങ്ങനെയെന്നും ബുക്കുക്കടക്കാർ അവ സൂക്ഷിക്കുന്നതെങ്ങനെയെന്നും പുസ്തകമോഷ്ടാക്കളുടെ കരിങ്കണ്ണ് അവയിൽ തന്നെ എങ്ങനെ പതിയുന്നുവെന്നും കളങ്കമില്ലാതെ മനസ്സിലാക്കുന്നത്. അഞ്ചിലൊരാളോ പത്തിലൊരാളോ പുസ്തകം വായിക്കട്ടെ, പുസ്തകങ്ങളോട് ബഹുമാനമില്ലാത്ത ഒരു സമൂഹത്തിന് ‘ആന്റിക് ആൻഡ് റെയർ ബുക്ക് ഷോപ്പുകൾ ’ എന്ന സങ്കല്പം തന്നെ ഉണ്ടാവില്ലെന്നുറപ്പാണല്ലോ. പഴയ പുസ്തകങ്ങൾ വിൽക്കുന്ന ചായ്പുകൾ നഗരത്തിലുണ്ട്. അദ്ഭുതം പല വേട്ടകളെയും അവ അതിജീവിക്കുന്നുണ്ട്. ഗിൽക്കിയെ മാത്രമല്ല വേറെ കുറെ പുസ്തകവട്ടന്മാരെയും പുസ്തകത്തിൽ കാണാം. ജീവിതകാലം മുഴുവൻ പുസ്തകങ്ങൾ വാങ്ങിക്കൂട്ടിയ  ബോട്ടണി പ്രൊഫസർ ഫിറ്റ്സ് പാട്രിക് 1952 ൽ മരിക്കുമ്പോൾ വീട്ടിൽ നിന്ന് കിട്ടിയത് 90 ടൺ പുസ്തകങ്ങളാണ്! ഇതിലെത്രയെണ്ണം അദ്ദേഹം വായിച്ചിട്ടുണ്ടാവും. അമേരിക്കൻ പ്രസിഡന്റായിരുന്ന തോമസ് ജെഫേഴ്സൺ തകരാറു പിടിച്ച വായനക്കാരനായിരുന്നു എന്നു പറയപ്പെടുന്നു. അദ്ദേഹത്തിന്റെ ആദ്യകാല ശേഖരം 1770 ൽ കത്തിപ്പോയി. കൂടുതൽ വാശിയോടെയാണ് പുതിയ പുസ്തകക്കൂമ്പാരം അദ്ദേഹം ഉണ്ടാക്കിയത്.  ബ്രിട്ടീഷ് സേന
വാഷിങ്ടണിലെ കോൺഗ്രഷണൽ ലൈബ്രറി കത്തിച്ചപ്പോൽ 6700 പുസ്തകങ്ങൾ ജെഫേഴ്സൺ സഭയ്ക്കു വിറ്റു. ഇറ്റലിയിലെ ടസ്കൻ പ്രഭുകുടുബത്തിൽ‌പ്പെട്ട ഗൂഗ്ലിയെൽമോ ലിബ്‌റി ഗണിതജ്ഞനും പത്രപ്രവർത്തകനും അദ്ധ്യാപകനും ഫ്രെഞ്ച് ഗവണമെന്റിന്റെ ഉപദേശകനും എന്നാൽ പുസ്തകമോഷ്ടാവും ആയിരുന്നു. ഫ്രാൻസിലെ പബ്ലിക് ലൈബ്രറികളിൽ രാത്രികാലത്തും ഉറങ്ങാതിരുന്ന് ജോലി ചെയ്ത ലിബ്‌റി വിലമതിക്കാനാവാത്ത പഴയഗ്രന്ഥങ്ങൾ അടിച്ചുമാറ്റി അതിലെ മുദ്രകൾ മായ്ച്ചുകളഞ്ഞ് കൂടിയ വിലയ്ക്ക് വിറ്റു. പകരം വില കുറഞ്ഞ പതിപ്പുകൾ തിരികെ വച്ചു. പന്ത്രണ്ടാം നൂറ്റാണ്ടിലെ അപൂർവമായ കൈയെഴുത്തുപ്രതികൾ ഉൾപ്പടെ അദ്ദേഹത്തിന്റെ ശേഖരത്തിന് 15 ലക്ഷത്തിലധികം യൂറോ മതിപ്പുവിലയുണ്ടായിരുന്നത്രേ. ലിബ്‌റിയെ അധികാരികൾ പിടികൂടുകയും ശിക്ഷിക്കുകയും ചെയ്തു.

‘എന്റെ പുസ്തകപ്രണയത്തിന്റെ കഥ’ എന്ന ലേഖനത്തിൽ സുകുമാർ അഴീക്കോട് ( വായനയുടെ സ്വർഗത്തിൽ) ഗുണ്ടർട്ട് നിഘണ്ടുവിന്റെ ആദ്യത്തെപ്രതി കൈവശമുള്ള മലയാളികളിലൊരാളായിരുന്നു തന്റെ പിതാവെന്ന് അറിയിക്കുന്നുണ്ട്. അതിന്റെ മൂല്യത്തെപ്പറ്റി മലയാളികളാരെങ്കിലും ആലോചിട്ടുണ്ടാവുമോ? ഭാഷാപരമായും ചരിത്രപരമായും പ്രാധാന്യമുള്ള ആ പുസ്തകം ജനിച്ചത് അമേരിക്കയിലോ ക്യാനഡയിലോ മറ്റോ ആയിരുന്നെങ്കിലോ? ന്യൂയോർക്കിലെ ആന്റിക് ബുക്ക് സ്റ്റോറുകൾ എത്രയക്കങ്ങളുള്ള വിലയാണ് ഡോളറിൽ രേഖപ്പെടുത്തി ഡസ്റ്റ് പ്രൂഫ് ജാക്കറ്റിട്ട്, കക്കാത്തോടിന്റെ പെട്ടിയിൽ അടച്ച് സൂക്ഷിക്കുമായിരുന്നത്! ആ വിലപ്പെട്ട നിഘണ്ടുവിന്റെ കേരളത്തിൽ അവശേഷിക്കുന്ന ആദ്യപ്രതി ഇപ്പോൾ എവിടെയാണോ ആവോ? 1458 ൽ അച്ചടിച്ച ഗുട്ടൻബെർഗ് ബൈബിളിന്റെ പേജുകൾ കീറി മീൻ പൊതിഞ്ഞു വിൽക്കുന്നതു കണ്ട വൈജ്ഞാനികനെക്കുറിച്ച് ഒരു പരാമർശമുണ്ട് പുസ്തകത്തിൽ. എങ്കിൽ പിന്നെ നമ്മൾ ആവശ്യമില്ലാതെ ഉത്കണ്ഠപ്പെട്ടിട്ടു കാര്യമില്ല. അതും നടന്ന് 100 വർഷം കഴിഞ്ഞപ്പോൾ സമൂഹം ആധുനികമായി. പഴയ പുസ്തകങ്ങളുടെ വില മനസ്സിലാക്കി തുടങ്ങി. പുരാവസ്തുക്കളുടെ പുസ്തകക്കടകളിൽ ആദ്യപ്രതികൾക്ക് വില ഉയർന്നു. എങ്കിൽ എല്ലാകാര്യങ്ങൾക്കും കാലത്തിന് അല്പം പിറകിലായിരിക്കുന്നുവെങ്കിലും സദാ സകലമാറ്റത്തിനും പടിഞ്ഞാട്ടു നോക്കുന്ന നമുക്കും നാളെയുടെ ആ സൂര്യൻ ഇവിടെയും കുതിച്ചെത്തും എന്നു തന്നെ പ്രതീക്ഷിക്കാം. (പൊളിഞ്ഞുപോയ പുസ്തകപ്രസാധകസംഘം മംഗളോദയത്തിലെ തിരുവനന്തപുരത്തെ ഓഫീസിൽ വിൽക്കാത്ത (പുതിയ) പഴയ പുസ്തകങ്ങൾ എലിയും ഇരട്ടവാലനും തിന്നു കിടന്ന കാഴ്ച കണ്ടത് ഓർമ്മിക്കുന്നു. കരമനയ്ക്കടുത്ത് പൂട്ടിക്കിടക്കുന്ന ഒരു പഴയ വീട്ടിൽ ദിവാൻ സി പിയുടെ അമൂല്യമായ ഗ്രന്ഥശേഖരം നശിച്ച നാമാവശേഷമാവുകയാണെന്ന് ഒരു കിംവദന്തിയുണ്ട്. എന്നും കാണും ആ വീട്. നിയമപ്രശ്നങ്ങളുണ്ട്. എന്തു ചെയ്യാനാണ്? സൂര്യൻ ഉദിക്കുക തന്നെ വേണം)

‘പെണ്ണും പുസ്തകവും പണവും (മറ്റൊരുത്തന്റെ കൈയിൽ) പോയാൽ പോയി’ എന്നർത്ഥമുള്ള സംസ്കൃതശ്ലോകം പരക്കെ പ്രചാരമുള്ളതാണല്ലോ. അത് ഇപ്പോൾ ഓർക്കാൻ കാരണമുണ്ട്. ഇണയെയും വിവാഹത്തെയും സംബന്ധിക്കുന്ന ഒരു പുസ്തകത്തെപ്പറ്റിയും പുസ്തകഭ്രാന്തിനെപ്പറ്റിയുമുള്ള സ്ത്രീകളെഴുതിയ രണ്ടു പുസ്തകങ്ങളെക്കുറിച്ചു പറഞ്ഞുകൊണ്ടാണല്ലോ തുടങ്ങിയത്. നഷ്ടം, ഭ്രഷ്ടാ, ഖണ്ഡശഃ എന്നിങ്ങനെയാണ് കിട്ടിയാൽ തന്നെ, പോയ വകകൾ തിരിച്ചുകിട്ടുക.  നമ്മൾ ആ ആഭാണകത്തിൽ മറ്റൊരുത്തന്റെ കൈയിൽ പോയ പെണ്ണിനു നേരെ ഒളിനോട്ടമയച്ചുകൊണ്ടാണ് പുസ്തകത്തിലേയ്ക്കും പണത്തിലേയ്ക്കും നോക്കുന്നത്. പുസ്തകത്തിനോ പണത്തിനോ മറ്റേതു രണ്ടുമായാലും ഭ്രഷ്ടയാവുക സാധ്യമല്ലല്ലോ.     ആകസ്മികമായിട്ടെങ്കിലും പുസ്തകത്തിന് സ്ത്രീയുമായി ഒരു പൊരുത്തം വന്നു കളിക്കുന്നത് ശ്രദ്ധിക്കാതിരിക്കാനാവില്ല. പുസ്തകപോലീസ് - ബിബ്ലിയോഡിക്- ആയ കെൻ സാൻഡേഴ്സ് സ്വയം വിലയിരുത്തുന്നത് ആലിസൺ എഴുതിയിട്ടുണ്ട്. “പുതിയ എന്തെങ്കിലും കണ്ടാൽ അതിലേയ്ക്ക് ഊളിയിടുന്ന സ്വഭാവം തനിക്ക് സ്വായത്തമാണെന്നാണ് അയാൾ പറഞ്ഞത്. ജീവിതത്തിലുടനീളം ഇത് പലരൂപത്തിൽ ആവർത്തിച്ചിട്ടുണ്ട്. കള്ളന്മാരെ പിന്തുടരുന്ന കാര്യത്തിൽ  അതു വിജയകരമായിരുന്നു; സ്ത്രീകളുടെ കാര്യത്തിൽ പരാജയവും.” സാൻഡേഴ്സ് നേരത്തേ തകർന്ന ദാമ്പത്യത്തിന് താനേറ്റെടുത്ത  ദൌത്യത്തിന്റെ മികവിനെ പകരം വച്ചു. പലരും പുസ്തകത്തെപ്പറ്റി സംസാരിക്കുന്നത് പ്രേമഭാജനത്തെപ്പറ്റി സംസാരിക്കുന്നതുപോലെ തന്നെ  “ചില പുസ്തകങ്ങൾ കണ്ണിൽ‌പ്പെട്ടാൽ എനിക്ക് സ്വസ്ഥത നഷ്ടപ്പെടും. പിന്നെ അതുകിട്ടുന്നതുവരെ എനിക്ക് അടക്കമില്ല. ഒരു വേദന. അതു കൈക്കലാക്കി ക്കഴിഞ്ഞാൽ പെട്ടെന്ന് ഭാവം മാറും. ഒരു നിമിഷം മതി എനിക്കു തൃപ്തിയായി.” ബോസ്റ്റൺ കാരനായ പുസ്തകവ്യാപാരി പീറ്റർ സ്റ്റേൺ പറഞ്ഞതാണിത്. The Love Affairs of a Bibliomaniac എന്ന പുസ്തകം എഴുതിയ യൂജിൻ ഫീൽഡ് എഴുതി : എന്റെ പുസ്തകങ്ങൾ എന്നെ മനസ്സിലാക്കുകയും സ്നേഹിക്കുകയും ചെയ്യുന്നു. അതു ഞാൻ ആഴത്തിൽ മനസ്സിലാക്കുന്നു. ഞാനെന്നും രാവിലെ എഴുന്നേൽക്കുമ്പോൾ എന്റെ പ്രിയപ്പെട്ട മുത്തുകൾ എങ്ങനെയിരിക്കുന്നു എന്നു നോക്കിക്കൊണ്ട് ‘സുപ്രഭാതം പ്രിയ മിത്രങ്ങളേ’ എന്നു ഘോഷിക്കും. അപ്പോൾ അവ സന്തോഷത്തോടെ മന്ദഹസിക്കും.” പുസ്തകഭ്രാന്തിന്റെ കഥ വെറുമൊരു വസ്തുപ്രണയത്തിന്റെ കഥയല്ല. അതിൽ എന്തൊക്കെയോ കൂടിക്കലരുന്നുണ്ട്. എന്തോ എടുത്ത് പകരം മറ്റെന്തോ വയ്കുന്നുണ്ട്. പുസ്തകങ്ങളെ പ്രണയിക്കുക, അതു ഭ്രാന്താവുക, അവയുടെ സാമീപ്യത്തിൽ മറ്റൊന്നിൽ നിന്നും കിട്ടാത്തതരം നിർവൃതി അനുഭവിക്കുക, മറ്റൊരു ലോകത്തിൽ ആ ആത്മാനുഭൂതിയുമായി ജീവിക്കുക, അസാധാരണമായ ഈ വൃത്താന്തങ്ങളെ സാഹസികമായിട്ടാണെങ്കിൽ പോലും പിന്തുടരാൻ ചിലതുണ്ടെന്ന് ഒരു സ്ത്രീയ്ക്കു തന്നെ തോന്നുക. അങ്ങനെ സംഭവിച്ചതാണല്ലോ “The Man Who Loved Books Too Much” എന്ന പുസ്തകം.

ആകെകൂടി കൂട്ടി വച്ച് താടിയ്ക്കു കൈകൊടുത്തിരിക്കുമ്പോൾ പഴയ സംസ്കൃതശ്ലോകക്കാരൻ ‘പുരുഷവാദി’ പുസ്തകത്തിനൊപ്പം സ്ത്രീയെ വെറുതെ കൂട്ടായി പിടിച്ചതല്ലെന്നു തോന്നുന്നു. മനശ്ശാസ്ത്രപരമായ എന്തോ ഒരു മൂളക്കമുണ്ട് സംഗതികളിൽ !